Duurzame vervoersmiddelen | Begroting 2025

Doelstelling 1: Duurzame vervoersmiddelen

Toename van het aandeel duurzame, gezonde en ruimte efficiënte vervoersmiddelen.

Beleidskader

Deze doelstelling komt voort uit onderstaande beleidsdocumenten:

Beleidsdocument	Vastgesteld	Toelichting
Mobiliteitsplan 2040	2021	Voor een gezonde groei van de stad is het nodig om de mobiliteit anders te organiseren. De stad moet aantrekkelijk en bereikbaar zijn voor iedereen.

Effectindicatoren

Indicator		Nulmeting	Realisatie 2023	Doelstelling 2024	Doelstelling 2025	Doelstelling 2026	Doelstelling 2027
% verplaatsingen binnen, van en naar de gemeente Utrecht dat lopend wordt gedaan.		13% (2018)	18%	21%	21%	21%	21%
Oorsprong	Raadsvoorstel Aanpassing beleidscyclus en programmabegroting
Oorsprong
Toelichting	We streven naar een toename van het aandeel omdat lopen schoon, gezond en de meest ruimte efficiënte vervoerwijze is. Deze indicator geeft aan hoeveel procent van de verplaatsingen binnen, van en naar Utrecht lopend wordt gedaan.
Bron	ODiN, CBS
Analyse	We streven naar groei van de stad zonder toename van autogebruik, we streven daarbij naar het stimuleren van gezonde vervoerswijzen zoals lopen en fietsen. Het Onderzoek in Nederland (ODiN) van het CBS in opdracht van Rijkswaterstaat is de bron voor deze indicator. Het ODiN laat zien hoeveel procent van de verplaatsingen binnen, van en naar Utrecht met een specifieke vervoerwijze wordt gedaan (op basis van de hoofdvervoerwijze, dit betreft de vervoerwijze waarmee binnen een verplaatsing de langste afstand is afgelegd). Het ODiN loopt een jaar achter. We rapporteren in de jaarstukken daarom cijfers van een jaar oud (realisatie 2024 is op basis van de cijfers van 2023). In de periode waarin de coronamaatregelen van kracht waren, nam het aandeel lopen sterk toe van 13% in 2018/2019 naar 23% in 2021. In 2022 werd 19,5% van deze verplaatsingen lopend gedaan. De doelstellingen voor 2024-2026 zijn op dit percentage gebaseerd. In 2023 is het aandeel lopen afgenomen naar 18%, ten gunste van het aandeel openbaar vervoer, dat na corona weer vaker wordt gebruikt. We zien dat het aandeel auto is afgenomen van 35,8% in 2018 naar 34,4% in 2023 wat in lijn is met het streven dat de stad groeit zonder toename van autogebruik. De komende jaren volgen grote systeemsprongen voor fiets en ov, alsook de verdere invoering betaald parkeren en de aanscherping van de parkeernormen. We streven daarbij naar een toename van het aandeel lopen van 19,5% (2022) naar 21% in 2024 en het vervolgens minimaal vasthouden daarvan.
Analyse
% verplaatsingen binnen, van en naar de gemeente Utrecht dat fietsend wordt gedaan.		29% (2018)	28%	29%	29%	29%	29%
Oorsprong	Raadsvoorstel Aanpassing beleidscyclus en programmabegroting
Oorsprong
Toelichting	Deze indicator geeft aan hoeveel % van de verplaatsingen binnen, van en naar Utrecht met de fiets wordt gedaan. Zie ook de info bij analyse van effectindicator "% verplaatsingen binnen, van en naar de gemeente Utrecht dat lopend wordt gedaan".
Bron	ODiN, CBS
Analyse	In 2022 werd net als in 2018 29% van alle verplaatsingen binnen, van en naar Utrecht met de fiets gedaan. De doelstellingen voor 2024-2026 zijn op dit percentage gebaseerd. In 2023 was het aandeel fiets 28%. We streven naar een toename ten opzichte van het aandeel in 2023.
Analyse
% verplaatsingen binnen, van en naar de gemeente Utrecht dat met het ov wordt gedaan.		20% (2018)	17%	15%	15%	16%	17%
Oorsprong	Raadsvoorstel Aanpassing beleidscyclus en programmabegroting
Oorsprong
Toelichting	Deze indicator geeft aan hoeveel % van de verplaatsingen binnen, van en naar Utrecht met het openbaar vervoer wordt gedaan (trein, bus en tram). Zie ook de info bij analyse van effectindicator "% verplaatsingen.....dat lopend wordt gedaan"
Bron	ODiN, CBS
Analyse	In de periode waarin de coronamaatregelen van kracht waren, nam het aandeel openbaar vervoer sterk af, van 20% in 2018 naar 10% in 2021, ten gunste van het aandeel lopen. In 2022 werd 14% van deze verplaatsingen met het openbaar vervoer gedaan. De doelstellingen voor 2024-2026 zijn op dit percentage gebaseerd. In 2023 werd het openbaar vervoer weer meer gebruikt en nam het aandeel toe naar 17%. We streven ernaar dit percentage minimaal vast te houden.
Analyse
% verplaatsingen binnen, van en naar de gemeente Utrecht dat met de auto wordt gedaan.		36% (2018)	34%	34%	34%	33%	32%
Oorsprong	Raadsvoorstel Aanpassing beleidscyclus en programmabegroting Raadsvoorstel Aanpassing beleidscyclus en programmabegroting
Oorsprong
Toelichting	Deze indicator geeft aan hoeveel % van de verplaatsingen binnen, van en naar Utrecht met de auto wordt gedaan. Zie ook de analyse bij effectindicator "% verplaatsing binnen, van en naar Utrecht dat lopend wordt gedaan".
Bron	ODiN, CBS
Analyse	Het aandeel auto is afgenomen van 35,8% in 2018 naar 34,4% in 2023. Dit is in lijn met de ambitie dat de stad groeit zonder toename van autogebruik vanwege gezondheid en ruimte efficiëntie. De komende jaren treffen we diverse maatregelen die het autogebruik ontmoedigen. We verwachten dat de effecten van deze maatregelen zoals uitbreiding betaald parkeren, opheffen autoparkeerplekken, mobiliteitsmanagement, verkeersmanagement, alsook toenemende drukte op de weg (en in het bijzonder als er vaker en langer aan de ring Utrecht gewerkt gaat worden) de komende jaren tot een verdere daling van het aandeel auto gaan leiden.
Analyse

Activiteiten

Om onze doelstelling te bereiken, gaan wij het volgende doen:

Nieuwe activiteiten in het begrotingsjaar

We maken een plan Voor de Voetganger, om lopen vanuit de voordeur, in de wijken, voor iedereen vanzelfsprekender en beter mogelijk te maken. (Q1 2025 naar de Raad).

Activiteiten die we niet meer doen
Er zijn geen activiteiten die we gaan stoppen. Wel gaan we de werkzaamheden nog beter combineren met beheer en onderhoud om te zorgen dat we met een lager investeringsbudget zoveel mogelijk onze doelstelling halen. Sober is daarnaast de norm bij herinrichtingen. Er zullen ook scherpere keuzes worden gemaakt bij beleidsontwikkeling omdat we de personele inzet zullen verlagen als gevolg van de bezuinigingsmaatregelen. Uiteindelijk betekent het wel dat we minder nieuwe mobiliteitsprojecten kunnen uitvoeren.

Activiteiten die we blijven doen en/of anders gaan doen

We werken aan de volgende uitvoeringsprojecten voor verbetering van het openbaar vervoer:
- verbeteren van de toegankelijkheid van de bushaltes;
- doorstromingsmaatregelen OV.
- aanpassingen als gevolg van Vervoerplan 2025.
- uitvoering van de no regret-maatregelen OV-verbinding Overvecht-USP (Kardinaal de Jongweg) en de Europaal-Zuid voor het openbaar vervoer.

In 2025 starten we naar verwachting met de uitvoering van de Zuidpoort fase 1.
In 2025 realiseren we o.a. de volgende projecten: Westelijke Stadsboulevard (deelgebied 4), Amsterdamsestraatweg, Socrateslaan, Jutfaseweg, Maliebaan en Weerdsingel OZ.
We gaan door met het wegwerken van het tekort aan fietsenstallingen (met name op Utrecht CS en in en om de binnenstad) en fietsenrekken. Vanwege de bezuinigingen op de exploitatielasten van fietsenstallingen gaat het wel om minder bemenste fietsenstallingen dan eerder bedacht.
We gaan verder met de uitwerking en uitvoering van fietsprojecten ter verbetering en uitbreiding van het fietsnetwerk, waaronder:
- fietsverbindingen bij Boorstraat en Demkabrug;
- regionale, stedelijke -en doorfietsverbindingen waaronder Utrecht – Amersfoort, Utrecht – Hilversum en Lage Weide – Houten.

We ronden de MIRT-verkenning af en werken toe naar besluitvorming over een vervolg (planuitwerking) in het BO-MIRT 2025 dat we vervolgens aan de raad voorleggen.
We werken aan de ontwikkelagenda OV Alliantie, vanuit de volgende aanpak:
- Ontwerpprincipes en criteria;
- Kwaliteit van het OV-netwerk;
- Programmering van de OV-maatregelen.

We voeren het Uitvoeringsprogramma Vervoersongelijkheid uit.
We blijven werken aan het uitvoeringsprogramma Goederenvervoer 2023-2026 met meerdere actielijnen, onder andere; toegangsbeleid, modal shift, inpassing stadslogistiek, bundeling en slimme stadslogistiek.

Financiën Duurzame vervoersmiddelen

						x €1.000
	Rekening	Begroting	Begroting	Begroting	Begroting	Begroting
	2023	2024	2025	2026	2027	2028
Baten	3.977	3.212	19.755	7.695	18.589	6.520
Goederenvervoer	48	173	173	67	0	0
Programmamanagement	909	160	168	168	168	168
OV	1.240	1.643	13.799	721	9	9
Auto	573	0	679	451	0	0
Fiets	1.170	1.200	4.901	6.252	18.376	6.307
Handhaving en vergunning Taxi's	37	36	36	36	36	36
Lasten	17.527	26.423	36.045	30.587	30.374	24.214
Bedrijfsmiddelen	-2.767	-2.902	-3.066	-3.066	-3.066	-3.066
Verkeers-, vervoer- en parkeerbeleid	2.476	2.797	2.767	2.766	2.765	2.764
Programmamanagement	9.752	8.588	8.051	8.052	7.852	7.853
Fiets	6.205	11.949	4.931	9.221	16.478	4.901
Auto	-851	1.169	932	1.156	439	149
OV	2.108	3.949	21.666	11.768	5.829	11.527
Goederenvervoer	508	745	628	556	-56	-47
Handhaving en vergunning Taxi's	96	126	135	133	133	133
Saldo Baten en Lasten	-13.551	-23.211	-16.290	-22.892	-11.785	-17.694
Onttrekking reserves	2.571	21.439	4.965	15.242	174	2.574
Toevoeging reserves	20.740	20.127	22.043	18.591	18.906	0
Saldo onttrekkingen en toevoegingen reserves	-18.169	1.313	-17.078	-3.349	-18.732	-22.267
Totaal	-31.720	-21.898	-33.368	-26.241	-30.517	-39.961

		x €1.000
Toelichting verschillen	Bedrag	I/S
Baten
De hogere raming van de baten in 2025 tov 2024 (met name subsidies voor de No Regret Maatregelen) voor het product OV is gebaseerd op de verwachte uitgaven (cashflow) voor de meerjarige projecten OV in 2024, waar deze subsidie de dekking voor is.	12.156	I
De hogere raming van de baten (met name subsidies) voor het product Auto verwachte uitgaven (cashflow) voor de projecten Auto, waar deze subsidie de dekking voor is.	679	I
De hogere raming van de baten (met name subsidies) voor het product Fiets is gebaseerd op verwachte uitgaven (cashflow) voor de projecten Fiets, waar deze subsidie de dekking voor is.	3.701	I
Lasten
De lagere begrote lasten voor het programmamanagement zijn het gevolg van de bezuinigingsmaatregelen en het wegvallen van incidenteel budget. Daartegenover staat de indexering van dit budget.	-420	I
De hogere raming van de lasten voor het product OV is gebaseerd op de hogere verwachte uitgaven (cashflow) voor de projecten OV (met name de HOV-baan Europalaan Zuid en de verbinding Overvecht - USP). Hier staat ook subsidie tegenover.	17.717	I
Mutatie van het verwachte uitgaven (kasritme/cashflow) van de meerjarige projecten Fiets op basis van de uitvoeringsplanning.	-2.818	I
Verwerking knelpunten vanuit het Meerjarenprogramma Bereikbaarheid 2024 voor de projecten Doorfietsroute Amersfoort, Maliebaan, N.Beetsstraattunnel, Koningsweg, Bestemming Catharijnesingel en Fietsroute om de Noord. Betreffende middelen zijn volledig begroot op 2024 en worden bij de tweede bestuursrapportage 2025 deels doorgeschoven naar 2025.	-4.200	I

		x €1.000
Toelichting verschillen in reserves	Bedrag	I/S
Onttrekkingen
Verschillen in jaarlijkse verrekeningen met de reserve Bereikbaarheid en de vaste activa reserve op basis van actuele kasritmes	-16.474	I
Toevoegingen
Verschillen in jaarlijkse verrekeningen met de reserve Bereikbaarheid op basis van actuele kasritmes.	-1.916	I

Beïnvloedbaarheid

De grafiek hieronder laat zien welk percentage van de lasten van deze doelstelling beïnvloedbaar is.

De beïnvloedbaarheid voor 2025 2 %, (2026 8 %, 2027 12 % , 2028 27 %)

Binnen deze doelstelling is slechts een beperkt deel van de lasten beïnvloedbaar. Bijvoorbeeld lopende projecten, met name bij 'Fiets', zijn beïnvloedbaar. Beëindiging van deze lopende projecten zal leiden tot kapitaalvernietiging. Daarnaast worden er projecten bekostigd met behulp van cofinanciering. Beëindiging of verlagingen hebben dan direct gevolgen voor de cofinanciering. Er is ook een aantal projecten, bij bijvoorbeeld 'product auto', waarbij verplichtingen volledig zijn vastgelegd (Westelijke Stadsboulevard en NRU).
Verlaging van budgetten op de gebieden fiets, goederenvervoer en programmamanagement (personele inzet), heeft impact op de logistieke knelpunten in onze groeiende stad.