Kostendekkendheid Tarieven en Leges

Toelichting Rioolheffing

Bij het vaststellen van het programma Water en Riolering 2025-2029 was de verwachting dat de totale verwachte kostenstijging van 2024 naar 2025 inclusief inflatiecorrectie € 2,5 miljoen ofwel 5,1% zou bedragen. Omdat we verwachten dat het aantal rioolheffing betalende eigenaren van 2024 naar 2025 met circa 3.000 stijgt nemen onze inkomsten toe en kunnen we volstaan met een lagere procentuele stijging van de rioolheffing. Op basis van de hiervoor genoemde uitgangspunten volstaat voor 2025 een tariefstijging van 3,4% om kostendekkend te blijven. 

Toelichting Afvalstoffenheffing

In de begroting 2025 stijgen de geraamde baten en lasten voor de afvalstoffenheffing ten opzichte van het jaar 2024. Dit komt doordat er bij de geraamde lasten rekening wordt gehouden met de loon- en prijsindexeringen van 4,5% en de toename van (project)kosten die voortkomen uit de uitvoering van de grondstoffennota. Denk bijvoorbeeld aan het verwijderen van bijplaatsingen. De stijging bij de geraamde baten wordt onder andere veroorzaakt door de tariefindexering van 7,7%, een toename van het aantal huishoudens door de groei van de stad en de ingroei periode voor een evenwichtigere kostenverdeling per type huishouden (sinds 2024 van twee naar vier tarieven). Dit alles zorgt ervoor dat de kostendekkendheid voor de afvalstoffenheffing uitkomt op 100%.

Toelichting Leges Huwelijk en partnerschap
De leges voor huwelijk en partnerschap bestaan uit onder andere een eenvoudig huwelijk, flits- en baliehuwelijk en een reguliere huwelijk. De tarieven verschillen afhankelijk van het gekozen tijdstip en de locatie. 

De geraamde baten en lasten stijgen in 2025 evenredig ten opzichte van 2024. De verwachting is dat de aantallen gelijk blijven. In 2024 was de kostendekkendheid 74% en in 2025 komt de kostendekkendheid uit op 76%. De lichte stijging komt doordat de tarieven van de eenvoudige huwelijken zijn verhoogd conform besluitvorming in de voorjaarsnota 2024. Daarin is opgenomen dat het streven is om te komen tot een maximale kostendekkendheid. 

Toelichting Uittreksel en afschriften
De leges voor uittreksels en afschriften bestaan uit onder andere het verstrekken van stukken of uittreksels en afschriften. In sommige gevallen zijn er vastgestelde maximumtarieven vanuit het Rijk voorgeschreven. Denk aan onder meer de Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG). De leges zijn opgebouwd uit de kosten die de gemeente moet maken voor deze dienstverlening. Het uitgangspunt is dat de totale kosten worden gedekt uit de totale legesopbrengsten. 

De geraamde baten en lasten voor 2025 stijgen evenredig ten opzichte van 2024. De verwachting is dat de aantallen gelijk blijven. Het uitgangspunt om de totale kosten te dekken uit de totale legesopbrengsten blijft gehandhaafd. In 2024 was de kostendekkendheid 99% en in 2025 komt de kostendekkendheid uit op 98%. 

Toelichting Reisdocumenten
De leges reisdocumenten bestaan uit de leges voor onder meer het afgeven van reisdocumenten. Voor deze tarieven geldt een door het Rijk vastgesteld maximumtarief. Het uitgangspunt is dat de totale kosten worden gedekt uit de totale legesopbrengsten. 

De geraamde baten en lasten voor 2025 stijgen ten opzichte van het voorgaande jaar. Dit komt doordat de verwachting is dat de aantallen zullen toenemen, vanwege het verloop van de tienjarige geldigheidsduur van reisdocumenten. Ondanks de verwachte stijging in aantallen zullen de geraamde baten en lasten voor 2025 evenredig stijgen. Daardoor blijft het uitgangspunt om de totale kosten te dekken uit de legesopbrengsten gehandhaafd. In 2024 was de kostendekkendheid 98% en in 2025 komt de kostendekkendheid uit op 99%. 

Toelichting Rijbewijzen
De leges rijbewijzen bestaan uit de leges voor onder meer het afgeven van rijbewijzen. Voor deze tarieven geldt een door het Rijk vastgesteld maximumtarief. Uitgangspunt is dat de totale kosten worden gedekt uit de totale legesopbrengsten.

De geraamde baten en lasten voor 2025 dalen iets ten opzichte van het voorgaande jaar. Dit komt vanwege een daling in aantallen, mede door de mogelijkheid van digitale aanvragen (DAR) rechtstreeks bij het RDW. Door de evenredige daling blijft de kostendekkendheid voor 2025 op 99% net als in 2024.  Daarmee blijft het uitgangspunt gehandhaafd dat alle kosten worden gedekt uit de totale legesopbrengsten.

Toelichting Leges Mobiliteits- en parkeergedrag
De leges voor duurzame bereikbaarheid bestaan uit de leges voor het in behandeling nemen van aanvragen gehandicaptenparkeerfaciliteiten (Europese gehandicaptenparkeerkaart, parkeerplaats bij het woon-, werk- of studieadres) en aanvragen taxivergunning. Vanaf 2025 worden de aanvragen ontheffing milieuzone niet meer onder deze categorie verantwoord. Het verschuift naar het programma aantrekkelijke, groene leefomgeving en erfgoed.   

De geraamde baten en lasten voor 2025 zijn lager dan in 2024. De lagere baten en lasten worden veroorzaakt doordat de baten en lasten van de milieuzone niet meer onder deze categorie verantwoord maar zijn verschoven naar het programma aantrekkelijke, groene leefomgeving en erfgoed. Zonder deze verschuiving zou sprake zijn van een stijging van de baten en lasten.

Daarnaast wordt de totale kostendekkendheid van het programma Duurzame bereikbaarheid beïnvloed door de lagere kostendekkendheid van de leges gehandicaptenparkeerfaciliteiten (26%). De lasten worden voor deze doelgroep zo beperkt mogelijk gehouden. Daarmee daalt de totale kostendekkendheid van het programma Duurzame bereikbaarheid 37% in 2024 naar 28% in 2025.

Toelichting Vergunningen Openbare Ruimte
Het gaat om vergunningen voor onder meer het leggen van kabels en leidingen, standplaatsen, verkeersontheffingen en inname openbare grond. Vanaf 2025 worden de aanvragen ontheffing milieuzone onder dit programma verantwoord. 

De geraamde baten en lasten stijgen in 2025 ten opzichte van 2024. De kostendekkendheid was in 2024 103% en voor 2025 komt deze uit op 101%.

Bij de legestarieven voor het in behandeling nemen van verzoeken voor het verkrijgen van instemming voor het uitvoeren van werkzaamheden op grond van de Telecommunicatiewet en voor aanvragen opbreekvergunning kabels en leidingen zijn de tarieven met 11% extra verhoogd bovenop de indexering om nagenoeg op het niveau van kostendekkendheid 2024 uit te komen. De lasten per vergunning van de gemeente Utrecht stijgen, vanwege de toenemende complexiteit bij deze leges en door de toezegging aan de raad om bij grote opbrekingen een 100% controle uit te voeren.

Door gecompliceerdere aanvragen is meer inzet per vergunning inname openbare grond noodzakelijk, waardoor de tarieven met 9% extra verhoogd worden.

Toelichting Evenementen
De leges voor evenementen bestaan uit onder andere het in behandeling nemen van aanvragen voor een vergunning voor binnen- en buitenevenementen, aanvragen tap-ontheffing en uit de leges voor het uitvoeren van geluidsmetingen. 

De raad heeft besloten om de leges voor evenementen in drie stappen te verhogen om in 2027 te streven naar een maximale kostendekkendheid (raadsbesluit van 11 juli 2024 ). Daartoe zijn de tarieven voor grote en zeer grote evenementen met het inflatiepercentage plus 90% extra verhoogd. De overige tarieven stijgen met het indexpercentage ten opzichte van 2024. De tarieftoename is niet direct zichtbaar, omdat de verwachting is dat er minder aanvragen zullen binnenkomen. Daardoor daalt de kostendekkendheid van 54% naar 51% in 2025.

Toelichting Begraafplaatsrechten
De leges voor begraafplaatsrechten bestaan uit onder andere het afnemen van begraafplaatsrechten, het beheer en het onderhoud daarvan.  

De geraamde baten en lasten stijgen in 2025 ten opzichte van 2024. De kostendekkendheid was in 2024 92% en in 2025 komt deze uit op 94%. De lichte stijging komt doordat de tarieven zijn verhoogd conform de besluitvorming in de voorjaarsnota. Daarin is opgenomen dat het streven is om te komen tot een maximale kostendekkendheid.   

Toelichting Brug- schut- en havengelden
De leges voor brug- schut- en havengelden bestaan uit de leges waarbij een recht wordt geheven voor het buiten diensturen openen van bruggen, voor het gebruik van de sluis en voor het gebruik van de haven (zijnde alle wateren binnen de gemeente), die in beheer of onderhoud zijn bij de gemeente.  

De geraamde baten voor 2025 stijgen, terwijl de geraamde lasten voor 2025 gelijk blijven aan de geraamde lasten in 2024. De stijging van de baten komt enerzijds door de tarieftoename conform het voorstel uit de Voorjaarsnota 2024 en anderzijds door de uitvoering van amendementen 93 Versterking van vrouwen in Utrechtse wijken , 125 Behoud inzet PrEP & Soa en Skatepark Utrecht en 131 Behoud Pretty Woman . Daardoor stijgt de kostendekkendheid van 49% in 2024 naar 67% in 2025.

Toelichting Marktgelden
Onder de naam marktgeld wordt een recht geheven voor het innemen van een standplaats op de in de Marktverordening Utrecht 2017 aangewezen markten en marktdagen en voor het door de gemeente verlenen van diensten verband houdende met de wachtlijst voor een standplaats op de wijk- en warenmarkten. Het marktgeld wordt geheven van degene aan wie de vergunning tot het innemen van een standplaats op de markt is verleend dan wel degene die het verzoek om inschrijving of verlenging op de wachtlijst heeft gedaan. Het tarief voor het innemen van een standplaats is afhankelijk van de locatie in de stad waar de markt plaats vindt, de grootte van de ingenomen standplaats en het al dan niet tijdelijk zijn van de standplaats.

De geraamde baten en lasten voor 2025 stijgen ten opzichte van 2024. De stijging van de baten komt door de tarieftoename conform het voorstel uit de Voorjaarsnota 2024. De geraamde baten stijgen minder hard dan de lasten. Hierdoor daalt de kostendekkendheid van 90% in 2024 naar 82% in 2025.

Toelichting Vergunning voetbalwedstrijden
Het gaat om leges voor het in behandeling nemen van een aanvraag voor een vergunning voor het (doen) houden van een betaald voetbalwedstrijd.

De geraamde baten en lasten voor 2025 stijgen ten opzichte van 2024. De geraamde lasten stijgen harder dan de geraamde baten. Dit komt doordat de inzet op de activiteiten voor het vergunnen van een voetbalwedstrijd afgelopen jaren is toegenomen. De toename komt voornamelijk door het voetbalgeweld na de coronaperiode. Waar voorheen sprake was van één enkele risicowedstrijd, is na de coronaperiode elke wedstrijd een risicowedstrijd. De extra inzet vertaalt zich dan ook in extra kosten. Om te streven naar maximale kostendekkendheid zijn de extra kosten meegenomen in de tariefberekening. Daarmee stijgt de kostendekkendheid van 48% in 2024 naar 100% in 2025.  

Toelichting Horeca
De leges voor horeca bestaan uit leges voor het in behandeling nemen van vergunningaanvragen (in kader van de Alcoholwet, Verordening horeca gemeente Utrecht, een combinatie van beide, met of zonder terras), aanvragen wijziging inrichting en aanvragen wijziging leidinggevende.  

De raad heeft besloten om de leges voor horeca in drie stappen te verhogen om in 2027 te streven naar maximale kostendekkendheid.  Hierdoor worden de tarieven met het inflatiepercentage plus 8% extra verhoogd. De tarieftoename is niet direct zichtbaar, vanwege een daling in het aantal aanvragen. Daardoor gaat de kostendekkendheid van 76% in 2024 naar 73% in 2025.

Toelichting Gokken
De leges voor gokken bestaan uit onder andere  de aanwezigheid van speelautomaten, speelautomatenhallen, loterij, bingo en rad van avontuur.  

De geraamde baten en lasten voor 2025 dalen ten opzichte van het voorgaande jaar. Dit komt doordat vergunningen voor meerjarig worden afgegeven. Daarmee is de verwachting dat het aantal afgegeven vergunningen voor 2025 lager uitvalt dan in 2024. De kostendekkendheid is bijgesteld van 138% in 2024 naar 100% in 2025.  

Toelichting Sekswerk
De leges voor sekswerken bestaan uit onder andere het verkrijgen of wijzigen van een vergunning van een seksinrichting of escortbedrijf. 

De geraamde baten en lasten voor 2025 dalen ten opzichte van de geraamde baten en lasten in 2024. Daarmee blijft de kostendekkendheid gelijk aan het voorgaande jaar en komt het uit op 100%.

Toelichting Exploitatievergunning
Onder de leges van een exploitatievergunning vallen vergunningaanvragen die via een aanwijzingsbesluit onder de vergunningplicht vallen in het kader van ondermijning. Om de kosten voor ondernemers zo laag mogelijk te houden is gekozen dit tarief niet kostendekkend te maken. 

De geraamde baten en lasten voor 2025 stijgen ten opzichte van 2024. Daardoor ontstaat er een lichte daling in de kostendekkendheid van 8% in 2024 naar 6% in 2025. Het uitgangspunt bij de exploitatievergunning is om de kosten zo laag mogelijk te houden voor de ondernemers.

Toelichting Woonruimtezaken
Het gaat hier om leges voor onttrekking, samenvoeging, omzetting en woning vorming, splitsing, opkoopbescherming en verklaring bestemming en gebruik. 

De totaal geraamde baten en lasten voor 2025 dalen ten opzichte van het voorgaande jaar. Dit komt door een daling in aantallen verstrekte vergunningen voor onttrekking, samenvoeging, omzetting en woning vorming, splitsing, opkoopbescherming en verklaring bestemming en gebruik. Ondanks de daling in aantallen neemt de kostendekkendheid toe van 88% in 2024 naar 98% in 2025. 

Toelichting Leges Omgevingsvergunning
In 2024 zijn de Omgevingswet en de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) in werking getreden. Dit heeft gevolgen voor de bouwprojecten die onder de Wkb worden uitgevoerd. Het principe van legesheffing verandert niet. Voor een deel van de bouwactiviteiten is de bouwtechnische toets overgedragen van de gemeente Utrecht naar private kwaliteitsborgers. In de nieuwe verordening is daarom onderscheid gemaakt tussen een technische en een planologische (ruimtelijke deel) vergunning. 

De geraamde baten en lasten voor 2025 stijgen ten opzichte van het voorgaande jaar. Dankzij de evenredige stijging komt de kostendekkendheid net als in 2024 op 100%. Hierdoor blijft het uitgangspunt voor kostendekkende tarieven gehandhaafd.